24.
Puzzelen op de vierkante meter
Gepubliceerd op
Maandag 28 april 2025
In Nederlandse steden is iets opmerkelijks aan de hand. Nieuwe woningen zijn de afgelopen jaren steeds kleiner geworden.
Waar we vanaf de jaren '50 met minder mensen in steeds grotere huizen zijn gaan wonen, is er nu een omgekeerde trend aan de gang: mini appartementen – vaak weggestopt in torens – zijn populair onder alleenstaanden.
Zo worden nieuwe appartementen in de strijd om kostbare vierkante meters weliswaar kleiner, maar wordt het woningvraagstuk daarmee niet opgelost.
Want: de groep alleenstaanden in Nederland groeit: bijna één op de vijf mensen in Nederland woont alleen.
Meer woningen, maar minder mensen die erin wonen. Dit fenomeen heet Schijnverdichting, en het is een serieus probleem.
“Het is een soort ruimtelijke obesitas die we hebben gekregen. We hebben steeds meer ruimte als bewoner gaan innemen dan dat we daarvoor deden.”
Wat is toch de aantrekkingskracht van woontorens? Kun je daar in je eentje een fijn leven opbouwen? Wat als je douche ook je toilet is? René van Es zocht uit hoe je kunt wonen op een paar vierkante meter.
Fenna Haakma Wagenaar op haar driewieler
De dochter van Jarrik Ouburg tekende ‘haar’ toren.
Credits
Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met: Fenna Haakma Wagenaar en Jarrik Ouburg
Facade van ‘Holon House’ - beeld en ontwerp van HOH Architecten
23.
Het best bereikbare weiland van Nederland
Gepubliceerd op
Maandag 14 april 2025
De oppervlakte van Nederland is ongeveer 41,5 duizend km2. Dat lijkt heel veel. Maar over elke m2 is nagedacht. En elk stukje land heeft een bestemming, een eigenaar en een functie (of wacht daar op).
De druk op de ruimte wordt langzaam opgevoerd. Er woedt een onzichtbare strijd om grond. En die strijd nadert een climax. Komen er woningen of windmolens? Krijgt de rivier de ruimte? Of de landbouw? Waar kan defensie terecht? Willen we meer datacentra? Of meer biodiversiteit?
“Van elke sector kun je best een pleidooi houden: ik heb meer ruimte nodig. Maar ja, Zuid-Holland wordt niet groter. ”
Hoe lastig het is om belangen te wegen en om een bestemming te kiezen voor een stuk kostbare, braakliggende grond midden in de Randstad, zien we bij Bleizo.
Dit stuk grond is 12 voetbalvelden groot en ligt naast een treinstation tussen Zoetermeer en Bleiswijk. Al decennia zijn er grootse plannen voor Bleizo, maar tot nu toe komt niets van de grond. En dat is opvallend, want inmiddels botsen niet alleen de ambities, maar strijden grote maatschappelijke opgaven om voorrang.
Simon Fortuyn kan niet wachten om aan de slag te gaan met zijn plannen voor dit braakliggende perceel. Maar de wethouder van Lansingerland voegt zich in een lange rij van voorgangers die dromen hadden en plannen maakten voor deze gouden grond.
Wethouder Simon Fortuyn van de gemeente Lansingerland
Bleizo
Credits
Maker: Mariette Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met: Simon Fortuyn (wethouder gem. Lansingerland) en Anne Koning (lid van het college van Gedeputeerde Staten Provincie Zuid-Holland)
Bleizo, het best bereikbare weiland van Nederland.
Seizoen 3 [2023] ↓
22.
Hoezo truttig!?
(De Bloemkoolwijk)
Gepubliceerd op
Maandag 3 juli 2023
Als reactie op de wederopbouw ontstonden in de jaren ’70 en ’80 in Nederland nieuwe wijken, waarin hoge flats plaats maakten voor kleine woonerven, en lange rechte straten voor kleine, kronkelige weggetjes. Een structuur die ook sterk doet denken aan een doorgesneden bloemkool. Deze wijken werden lange tijd weggezet als saai en truttig. Maar is dat terecht?
”De wederopbouwarchitectuur was zielloos”, vertelt architectuurhistoricus Jaap Evert Abrahamse. “Het was niet leefbaar, het was anti-stedelijk, er was niets te doen, het was saai, het was uniform, en er waren allemaal verhalen van flat-neuroses dat er mensen uit het raam sprongen van ellende. Dat is volgens mij niet waar, maar dat werd wel verteld.”
En dus was daar de tegenreactie: het moest allemaal kleinschaliger, dorpser, en menselijker, met als een van de resultaten: de zogeheten bloemkoolwijk.
““Ze wilden de geschiedenis terugbrengen in de stedebouw. En ze wilden af van die grootschalige, industriële, uniforme woningbouw.””
Maar: de wat knusse, soms verborgen wijken is door een aantal architecten steevast weggezet als ‘nieuwe truttigheid’...Is die kritiek terecht of zitten er misschien wijken tussen die het zelfs verdienen om tot erfgoed te worden bestempeld?
Luister naar dit verhaal van Chris Bajema over de bloemkoolwijk ‘De Clusterwoningen’ in Doorwerth (gemeente Renkum) - de verborgen parel die hij ontdekte - en waarin hij pardoes verdwaalde.
Schets uit de Groosman ontwerpbrochure van de Clusterwoningen in Doorwerth
Jaren ‘70 Bruynzeelkeuken in een Clusterwoning.
Credits
Maker: Chris Bajema
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem
21.
Een Moskee Op Een Ansichtkaart
Gepubliceerd op
Maandag 12 juni 2023
Voor sommige Nederlanders voelt het vreemd om van een moskee Nederlands erfgoed te maken, of is het zelfs een gebouw dat wantrouwen oproept. Hoe anders was dat bij de Yunus Emre moskee in de jaren ‘70.
Mariëtte Heres maakte een verhaal over hoe deze moskee met de hulp van de hele gemeenschap tot stand kwam en zelfs de trots van Almelo werd. En over hoe de toekomst ervan nu toch weer onzeker is.
Met het aanwijzen van monumenten uit de periode 1965 - 1990 ligt het voor de hand te kijken naar het erfgoed van de vele arbeidsmigranten die in deze jaren naar Nederland kwamen. Nederland telt vele duizenden rijksmonumenten. Maar tot nu toe is ons cultureel erfgoed nog niet erg inclusief.
“…voor mij zou dat betekenen dat we respect moeten tonen voor die eerste generatie moslims die met veel pijn en moeite hier hun moskeeën hebben opgericht en daar nog steeds een bepaalde trots uit halen. En dat is ook onderdeel van ons erfgoed.”
De tienduizenden gastarbeiders die naar Nederland kwamen om te werken zouden tijdelijk arbeid verrichten, maar ze bleven en ze vestigden zich in Nederland. Velen van hen waren moslim en zochten een plek om ook hier in Nederland hun religie te kunnen beoefenen.
Die plek zou er komen, met hulp uit onverwachte hoek en ondanks alle weerstand. Luister naar de unieke en inspirerende ontstaansgeschiedenis van de Yunus Emre Moskee in Almelo.
De Yunus Emre Moskee in Almelo [foto Lenneke Lingmont]
Şengün Türkeri, voorzitter van de Yunus Emre Moskee
Credits
Maker: Mariëtte Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem
Groeten uit Almelo - ansichtkaart uit de jaren ‘70 met rechtsboven de Yunus Emre Moskee: de trots van Almelo.
20.
Een Bunker Die Niet Beschermt
Gepubliceerd op
Maandag 22 mei 2023
De spanning en angst uit de Koude Oorlog zijn terug van nooit helemaal weggeweest. Althans, wie het nieuws volgt over de oorlog in Oekraïne en de nucleaire dreigementen van Putin hoort, zou dat kunnen concluderen. Het toeval wil dat Nederland zich juist nu buigt over de vraag: wat te doen met een groot aantal atoombunkers en schuilkelders uit de Koude Oorlog periode?
Moeten we deze bunkers misschien toch weer operationeel maken, zodat we Nederland kunnen beschermen tegen een aanval met kernwapens? Kun je je überhaupt beschermen tegen een atoomaanval? Bestaan er nog plekken in Nederland waar je terecht kunt als de hel losbarst?
““We zijn er steeds van uitgegaan dat dit niet meer zou kunnen gebeuren, maar het kan nog steeds. (…) Het is geen leuke boodschap, maar je moet rekening houden met de dingen waar je eigenlijk liever niet over nadenkt.” ”
Michiel, de maker van dit verhaal, brengt samen met kunstenaar en koude-oorlog expert Kees van Leeuwen een middag door in een ‘Noodzetel’ in Den Haag en ontdekt de bizarre wereld die schuilgaat onder meters dik beton.
We horen oud-minster van Defensie Joris Voorhoeve, die al tijden waarschuwt voor teveel optimisme als het gaat over de nucleaire dreiging.
En tot slot spreekt Michiel met Raphaël Smid, iemand die veel weet over ‘Bescherming Bevolking’, een afgesloten hoofdstuk uit de geschiedenis waarvan sommigen, waaronder Joris Voorhoeve, zeggen: dit is actueler dan ooit.
Deur van een atoomschuilkelder: de Noodzetel onder het ministerie van Financiën in Den Haag [foto Raphaël Smid]
Credits
Maker: Michiel van Poelgeest
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek & Montage: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem
Illustratie uit de brochure ‘Toelichting op de wenken van de bescherming van uw gezin en uzelf’. Atoomaanval? Kruip onder de trap.
19.
Duizend Jaar Stapelen
Gepubliceerd op
Maandag 1 mei 2023
Wat als je een moeilijk persoon bent in de omgang, maar wel vooruitstrevend in je ideeën? Wat als je een filosofie hebt waarin natuur, stad en mens in balans zijn, maar niemand naar je luistert? Wat als je plannen voor duizend jaar maakt, maar de tijd je vijand wordt? Dat waren de uitdagingen van Louis Le Roy, beter bekend als De Wilde Tuinman.
In dit verhaal duiken we in de wereld van Le Roy, die in de jaren ‘70 met zijn ideeën onze manier van naar de natuur kijken volledig op zijn kop zette. Het moest allemaal wilder, organischer en minder geordend.
Maar Nederland is een land van regels. Onze drooggemalen polders blinken uit in strakke, langgerekte akkers en in onze voortuintjes winnen de tegels het vaak van het groen. Le Roy en ‘Nederland’ botsten dus geregeld, weet ook architect Rob Hendriks, die met hem samenwerkte.
“Bepaalde dingen zag hij al heel vroeg. In zijn boek Natuur Uitschakelen Natuur Inschakelen staan dingen die helaas vandaag de dag nog steeds super-actueel zijn, en waar we maar weinig van hebben geleerd.”
Kunnen we nu misschien alsnog iets met de ideeën van le Roy? Kunnen we zijn gedachtengoed levend houden voor toekomstige generaties? Nienke de la Rive Box bezocht de plek waar vrijwilligers dagelijks werken aan de bouw van een ecokathedraal, die zij waarschijnlijk nooit zelf zullen voltooien.
Nienke op bezoek bij de Ecokathedraal in Mildam
Credits
Maker & Host: Nienke de la Rive Box
Muziek & Montage: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem
Als er nieuwe windturbines worden neergezet in Nederland is er bijna altijd discussie over. Regelmatig verschijnen er berichten in de media over mensen die fel tegen de komst van windturbines zijn, of het nu op land is, of op zee.
Mensen zijn vaak vóór schone energie maar niet in de buurt van hun leefomgeving. Je zou kunnen stellen dat we een ambivalente houding hebben ten aanzien van windenergie.
Maar in het verhaal Tegenwind gaat het niet over de tegenstanders van windmolens en -turbines, maar over mensen die lyrisch zijn over windenergie. Volgens hen zijn windturbines zelfs potentieel erfgoed. Misschien wel juist omdat er zo veel maatschappelijk verzet tegen is.
“…over vijf jaar zullen er op allerlei plekken, zeker waar je het niet gedacht had, windmolens verrijzen. Zonder dat daar maar ook een overheidsbeleid, of wat dan ook, aan te pas komt.” (Chris Westra in 1972)
We spreken onder andere met Chris Westra, windenergie pionier: hij stond in de jaren ‘70 aan de wieg van de windturbine. Onlangs publiceerde hij het boek: Zet ze maar op zee. Die kant lijkt het ook op te gaan met de moderne turbines.
Christian Pfeiffer, derde generatie molenaar, weet dat windmolens altijd hebben moeten vechten voor hun plek in
Chris Westra werkt aan een molentje in 1973
het Nederlandse landschap. De meesten verloren overigens die strijd. Verdwijnt straks ook de moderne turbine voorgoed uit de polder? Of verdienen sommige van hen een plek voor de eeuwigheid?
Credits
Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Nagesprek met: Anita Blom
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Het verhaal Bruut Bemind speelt zich af in en rond het stadhuis van Terneuzen. Deze ‘ark van beton’ maakt nogal wat tongen los in Zeeland. Het brutalistische gebouw is daarmee een goed voorbeeld van de discussie die gevoerd wordt rondom jong erfgoed. En het laat zien dat we het moeilijk vinden om gebouwen te zien als erfgoed, als ze nog maar een paar decennia oud zijn.
“Ik vind het niet mooi. Omdat het heel grijs is en heel somber en als het regent zie je allemaal van die rare, natte plekken.”
Sinds de komst van het stadhuis, in 1972, roept het gebouw al weerstand op. Veel Terneuzenaren vinden het lelijk. Gebouwenfan Martjan Kuit en Burgemeester Erik van Merrienboer proberen de stad enthousiast te krijgen voor het stadhuis. Ze zouden graag zien dat het de status van rijksmonument krijgt. Maar voor de Terneuzenaren is de liefde voor het grauwe gebouw allerminst vanzelfsprekend. Dit roept de vraag op: Moet je van een gebouw houden om het te behouden?
Post65 gebouwen, gebouwen uit de periode 1965 en 1990, zijn lang niet altijd geliefd…is dat terecht? Of zijn ze onbegrepen?
Nieuw in seizoen 3
Een nieuw, verdiepend onderdeel van Platte Grond in seizoen 3 is: het nagesprek. Na afloop van het verhaal bespreekt Nienke de inhoud met dé post-65 expert van Nederland: Anita Blom.
Martjan Kuit, gebouwenfan.
Credits
Maker: Mariette Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Nagesprek met: Anita Blom
Muziek & montage: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Interieur van het stadhuis van Terneuzen
Seizoen 2 [2021] ↓
16.
De Vinex Paradox
Gepubliceerd op
Maandag 12 juli 2021
De maker van dit verhaal, Michiel van Poelgeest, slaat op een ochtend de krant open en leest een interview met Vinex-vader Hans Leeflang, waarin hij pleit voor een nieuw masterplan voor Nederland, om het nijpende woningtekort op te lossen. Onder andere. Leeflang’s oproep raakt een gevoelige snaar. Want: een miljoen woningen…hoe dan? De regie lijkt te ontbreken. Het ‘grotere verhaal’ eveneens. Maar Vinex, dát willen we toch niet nog een keer?
“(…) er zijn veel mooie plannen. Maar de vertaling naar een gebied toe, wordt niet gemaakt. Het is daarmee geduldig papier.”
Wat dan wel? De ooit zo ‘gewone’ wens van een eigen huis, met een achtertuin, in een fijne buurt, staat voor veel Nederlanders onder druk. Er is gewoon te weinig aanbod. Alle vinex kritiek ten spijt is er een ding dat je niet kunt zeggen over Vinex woningen: dat ze niet zijn gebouwd. Ze staan er. En je kunt er (fijn) in wonen, vertellen ook de trotse Leidsche Rijners Jelte en Tynke. Alhoewel ze soms nog last hebben van Vinexschaamte. Is Vinex dan misschien toch de oplossing voor al onze problemen?
Hans Leeflang
Credits
Maker: Michiel van Poelgeest
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met dank aan: het Leidsche Rijn Koor, voor hun mooie lied. En dank aan Hans Leeflang, Tynke Hiemstra en Jelte Nieuwenhuis.
Jelte Nieuwenhuis en Tynke Hiemstra
15.
Dadererfgoed
Te Koop
Gepubliceerd op
Maandag 28 juni 2021
Als klein kind bezocht Mariëtte Heres, de maker van dit verhaal, het voormalig kamp Westerbork. Ze herinnert zich het bos, de hei en de Radiosterrenwacht, maar ze herinnert zich ook heel goed de omhoog gekromde spoorrails zonder eind. Het is één van de eerste echte historische sensaties die zij zich kan herinneren. Net zoals Mariëtte kent iedereen wel zo’n ervaring, waarin je voor een ogenblik ’een wordt’ met de geschiedenis.
“Dit is een deel van onze geschiedenis. En ja, we proberen ook dit stukje van de geschiedenis in stand te houden, want ook dit hoort bij ons verhaal.”
Nu er steeds minder overlevenden zijn van de Tweede Wereldoorlog, krijgt het erfgoed uit deze periode een grotere rol bij het vertellen van het verhaal. Maar wat doen we in Nederland met de gebouwen die de bezetter heeft achtergelaten? Zo staat er in Ellecom een turnhal van 1700m2, uit 1943, gebouwd door de nazi's. En in Wassenaar vind je de bunker van Seyss Inquart. Het eerste gebouw staat al te koop, het tweede binnenkort. Wat moeten we met deze foute gebouwen? Hoe gaan we om met Dadererfgoed?
Credits
Maker: Mariette Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met dank aan: Marjolein Sandeman, Ronald Klomp, John Striker, Henk Hoogeveen, de familie van Max Deen en Jos Nijhof.
Prins Charles, Thiery Baudet en Donald Trump: Platte Grond kreeg ze helaas niet te spreken voor deze aflevering. En dat is jammer, want ze hebben alledrie wel degelijk een zeer uitgesproken mening over architectuur. Of om nog preciezer te zijn: over het modernisme. En laat dit verhaal, getiteld Neofobie, nu precies daar over gaan.
““ De architectuur die Trump en Baudet voorstaan is nooit een stijl geweest die het belang van de meerderheid ter harte nam. Het is de uitdrukking geweest van een historische ongelijkheid. (…) Het is rellen!.”
Het modernisme is een stroming in de architectuur die, zo lijkt het, de wereld in twee kampen verdeeld: zij die er mee weglopen en de bouwwerken zien als bakens van de beschaving , en zij die het verafschuwen en niets liever zouden willen dan al die gebouwen te zien worden afgebroken, tot ook het laatste blok beton is verpulverd.
Die weerzin tegen het nieuwe is actueel. Politici, presidenten en dictators spreken zich er over uit. En het lijkt wel alsof machthebbers steeds vaker ten strijde trekken tegen tegen het modernisme en tegelijkertijd het classicisme openlijk omarmen. Waar komt toch die weerzin van het nieuwe vandaan? Prosper de Roos onderzocht dit fenomeen en legde de vraag voor aan twee gevierde architecten: Reinier de Graaf en Hans van der Heijden.
Credits
Maker: Prosper de Roos
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met dank aan: Renier de Graaf en Hans van der Heijden.
Link naar gebruikt archiefmateriaal.
De openbare ruimte is voor de meeste mensen logisch en redelijk veilig ingericht. De weg die je dagelijks aflegt voelt vanzelfsprekend en vertrouwd. Door gebruik te maken van al je zintuigen - zoals tast, gehoor en zicht - kom je eenvoudig van A naar B. Maar dat geldt zeker niet voor iedereen.
““De openbare ruimte, zowel buiten als binnen, is voor mij zeer…..’hostile’.”
René van Es sprak voor dit verhaal met drie mensen die visueel beperkt zijn: Jeroen van Dijk, Heleen Wilke en Simon Dogger. Ze maken zich hard voor meer inclusief ontwerpen en een openbare ruimte die voor iedereen toegankelijk is. Luister naar deze nieuwe aflevering, getiteld ‘Overal obstakels’.
Benieuwd naar de ontwerpen van Simon Dogger of zijn app Tik Tik ontdekken? Bekijk hier zijn portfolio.
Feelscape, een kunstwerk van Simon Dogger.
Credits
Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met dank aan: Jeroen van Dijk, Heleen Wilke en Simon Dogger en het van Abbe museum in Eindhoven.
12.
Een Huis zoals Ik (Malaparte)
Gepubliceerd op
Maandag 29 maart 2021
Er bestaat een huis, verzonken in rotsen, op een magnifieke plek met een fenomenaal uitzicht. Het heet Casa Malaparte en het bevindt zich op het eiland Capri voor de kust van Italië. Architecten over de hele wereld lopen ermee weg. En zouden dolgraag, al was het maar voor één keer, een bezoek brengen. Velen hebben dat ook geprobeerd. Slechts een enkeling slaagde.
“Het ligt daar in die rotsen. Als een rode schoenendoos. Alsof het in die rotsen gevangen zit.”
Het huis is onder architecten zo beroemd, dat het bijna een cliché is om het te noemen. Michiel van Poelgeest, de maker van dit verhaal, had er echter nog nooit van gehoord. En eigenlijk iedereen die hij er naar vraagt die geen architect is, heeft geen idee waar hij het over heeft. En juist dat gegeven fascineert hem. Wat is dit voor een plek? Waar komt de obsessie van architecten vandaan? Wat maakt dit huis zo speciaal? En hoe kom je er binnen?
Reis in 'Een Huis Zoals Ik' in het kielzog van Platte Grond mee op een queeste naar de heilige graal van de architectuur, een zoektocht naar deze legendarische villa, zijn bedenker, en de mensen die de rode bakstenen met eigen handen hebben aangeraakt.
Casa Malaparte (beeldrecht onbekend)
Credits
Maker: Michiel van Poelgeest
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Met dank aan: Ruud Groot, Jan van der Haar, Daria Scagliola, Michael McDonough, Juliette Bekkering en Renson van Tilborg van de BNA voor zijn bijdrage aan de research.
Meer beelden van Casa Malaparte
11.
Kathedraal van Staal
Gepubliceerd op
Maandag 15 maart 2021
Wanneer de oude boogbrug bij Vianen afgebroken dreigt te worden voor de verbreding van de A2, is er één man die het voor de stalen constructie opneemt: kunstenaar Wim van Sijl. Hij maakt zich sinds jaar en dag sterk voor het behoud van de boogbrug over de Lek en neemt het op tegen bouwkranen, instanties, bestemmingsplannen en ministers. De brug mág gewoon niet weg, vindt hij.
Voor Wim is de brug tussen Vianen en Nieuwegein meer dan een middel om van A naar B te komen. De boogbrug is onderdeel gaan uitmaken van het rivierenlandschap en heeft zich ingenesteld in ons collectieve bewustzijn. Het is cultuur.
““Het was wel het gevoel van hé: er gaat iets heel belangrijks verdwijnen”
In de strijd om deze kathedraal van staal van de ondergang te redden is volgens Wim dan ook alles geoorloofd. Alle zeilen worden bijgezet, en alles wordt bovendien nauwkeurig gedocumenteerd. Zelfs deze aflevering van Platte Grond wordt uiteindelijk onderdeel van het ingewikkelde en slepende proces. Een kunststukje op zich, ontdekt maker Prosper de Roos.
![De oude Lekbrug bij Vianen [foto Nationaal Archief].](https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/5d00c911aea1bf00012e8a22/1614871008349-IKJJXBWF3CS4LMCBNQ8E/Lekbrug_Vianen_1952.jpg)
De oude Lekbrug bij Vianen [foto Nationaal Archief].
Credits
Maker: Prosper de Roos
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Archiefmateriaal: SBV Radio Midden Nederland, Vara’s Ontbijt-Radio, Openbeelden, Studio NL Wereldomroep, NOS Radio 1 journaal, NTR & RTV Utrecht. Met dank aan Wim van Sijl, Bart Rietveld en de Stichting Boogbrug Vianen.
10.
Van wie is deze Kerk?
Gepubliceerd op
Maandag 1 maart 2021
Op dit moment staan er 7110 kerkgebouwen in Nederland. Meer dan 1500 van deze kerken hebben inmiddels een andere bestemming gekregen. Een kerk is allang niet meer alléén het huis van god. We kennen het kerkgebouw ook als café, concertzaal, boekenwinkel en zelfs als woning. Bovendien zijn er de afgelopen decennia honderden kerken gesloopt.
Met de leegloop van de kerk, komt ook telkens de gevoelige vraag naar boven: wat moeten we met al die leegstaande kerken?
“Ik ben er ook helemaal voor dat die gebouwen behouden blijven, maar laat ons de Katholieke kerk en die paar parochianen er niet voor opdraaien.”
Kerken zijn gebouwen waar ook veel niet-gelovigen aan gehecht zijn. Maar van wie is het kerkgebouw eigenlijk?
In deze aflevering van Platte Grond: een verhaal van Mariëtte Heres over de strijd om de Haagse Theresiakerk. Een verhaal over een kerkbestuur die haar kerkgebouw wil slopen en over de buurt die het gebouw wil behouden.
Angela Roothaan bij de Theresiakerk
Credits
Maker: Mariëtte Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
9.
Het Groen en de Dozen
Gepubliceerd op
Maandag 15 februari 2021
Ruimte in Nederland wordt steeds schaarser. Veel polderlandschap verdwijnt om plaats te maken voor woningen en glastuinbouw. Maar ook voor logistieke distributiecentra van soms wel 20 meter hoog. Deze enorme hallen worden ‘dozen’ genoemd. De vraag ernaar is explosief gegroeid. Omdat we met z’n allen steeds meer spullen online bestellen.
Als je zo’n lijntje zou trekken van Rotterdam tot aan het Roergebied ligt het daar vol met dit soort complexen. Het ziet er gewoon niet uit ... We zijn een beetje het logistieke afvalputje van Europa.
Tilburg profileert zich als dé logistieke hotspot van Nederland. Aan de zuidwest kant van de stad, in de buurt van vliegbasis Gilze-Rijen, staat nu een nieuw bedrijventerrein gepland. Het groen moet wijken voor de dozen. Of kan het ook anders?
Wil je meer weten over de alternatieve ontwerpideeën van architecten, ideeën die je anders laten kijken naar het logistieke landschap, neem dan eens een kijkje bij Cast.
De Gouden Doos, een ontwerp van Vincent van Heesch
Credits
Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Eindredactie: Katinka Baehr
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
Seizoen 1 [2019] ↓
8.
Man met een Plan
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google podcasts
Gepubliceerd op
Maandag 30 december 2019
Iedereen heeft wel eens een goed idee. Vaak blijft het bij een idee en verdwijnt het ergens diep in een la ... Maar sommige mensen doen er werkelijk alles aan om hun plan te realiseren. Ze bijten zich vast in een droom en volharden. Zo iemand is Ton Theunis.
Wat is er allemaal voor nodig om een plan om te zetten naar werkelijkheid? En hoe ver ga je daarin? Man met een plan is een verhaal over ambitie en doorzettingsvermogen. Maar ook over trollen, heksen en een spookachtig kasteel dat al jaren leeg staat.
Wij waren het enige niet bestaande themapark ter wereld met een wachtrij van twee uur.
In en rond dat kasteel wil Ton Theunis een grootschalige toeristische attractie bouwen: het fantasypark Witch World, dat honderdduizenden bezoekers moet trekken. De voorbereidingen zijn al in volle gang wanneer het plan uit elkaar begint te vallen. De mensen en partijen waarmee Ton samenwerkt, krijgen last van koudwatervrees. De ophaalbrug van het kasteel gaat omhoog. En Ton blijft, vooralsnog, met lege handen achter.
Kasteel in Almere
Credits
Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem
7.
Kantoorgeluk
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 16 december 2019
Je ziet je collega’s vaker dan je vrienden. En je bent steeds maar weer in datzelfde kantoor. In deze aflevering stellen we de vraag: kan een kantoor gelukkig maken?
Het meest spraakmakende kantoor van de afgelopen twee jaar is zonder twijfel: Rijnstraat 8 in Den Haag. Het ontwerp van dit compleet vernieuwde gebouw is gemaakt door architect Ellen van Loon, van het bekende architectenbureau O.M.A.
Ja… je dacht: shit. Maar wij zijn niet het enige gebouw, kan ik je zeggen, waar weleens een glasplaat naar beneden komt.
Aanvankelijk is iedereen enthousiast over het nieuwe ontwerp. En het gebouw wint zelfs prijzen. Maar als de confetti is opgeveegd, en er volop gewerkt wordt in het pand, ontstaan er barstjes in de droom van Ellen.
De mensen die er werken - van o.a. de ministeries Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat - zijn ongelukkig. Er is veel te weinig plek. En het regent klachten. Wat is hier misgegaan volgens Ellen? Kan dit kantoor gelukkig maken?
Platte Grond interviewde voor dit verhaal Ellen van Loon en Lianne Bongers
6.
Minitopia
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 2 december 2019
Nadja, Pieter en Patricia gooien hun leven radicaal om: ze besluiten anders te gaan wonen. Waar? In Minitopia: een terrein aan de rand van Den Bosch waar 32 pioniers hun zelf-ontworpen woning mogen bouwen. De meesten van hen hebben zoiets nog nooit gedaan. Waarom doen zij dit?
Platte Grond volgde gedurende een aantal bouwmaanden drie Minitopianen die, om uiteenlopende redenen, besluiten mee te doen aan dit experiment. Zij willen dus anders wonen. Maar willen we dat niet stiekem allemaal?
Door architecten worden we eigenlijk in een bepaalde woonvorm geduwd. Van: dit is een huis. Of door projectontwikkelaars, die plempen er huizen neer, van ja, u moet zó gaan wonen. Allemaal hetzelfde. Zijn wij allemaal hetzelfde? Nee.
De belofte van ruimte, onafhankelijkheid en vrijheid is mooi. Het idee van een uniek huis in een warme gemeenschap misschien nog wel mooier. Het is keihard werken. En de toekomst van Minitopia is onzeker. Maar een beetje pionier laat zich niet zomaar afschrikken. Nadja, Pieter en Patricia doen het gewoon.
5.
Bamboeperikelen
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 18 november 2019
Hoe ver ga je als student bouwkunde om met je ontwerp de wereld te verbeteren? Wat kom je tegen wanneer je de veilige theorie van de universiteit achterlaat en de weerbarstige werkelijkheid naar je hand probeert te zetten?
In deze aflevering van Platte Grond reizen we naar Okana, Kenia, en horen we over de bamboeperikelen waar Laura Straehle en Ellen Rouwendal in verzeild raken. Als afstudeeropdracht maken zij een ontwerp voor een community center. Maar waar de meeste verhalen daar eindigen, met een mooie presentatie en een bosje bloemen in de collegezaal, moet hun avontuur op dat moment nog beginnen.
“En ze zeiden: jullie zitten over drie jaar nog hier, en hebben dan nog steeds niks gebouwd. Dat kunnen we jullie nu al vertellen.”
Bamboerperikelen is een verhaal over bamboesoepjes, maquettemuizen en de immense cultuurverschillen tussen Europa en Afrika. Maar bovenal een verhaal over het lef en het doorzettingsvermogen van twee jonge pioniers met een gedeelde droom.
4.
Het Onderkomen
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 4 november 2019
Elchan Koelijev is bijna 12 als hij samen met zijn ouders en broer naar Nederland vlucht vanuit Azerbeidzjan. Hij komt terecht in een asielzoekerscentrum in Groningen, in een welvarende wijk middenin de stad. Hij maakt vrienden en voelt zich al snel thuis in zijn nieuwe onderkomen.
Maar dan wordt het gezin verplaatst naar een nieuwe locatie: Oude Pekela. Ineens wonen ze in een containerwoning, op een afgelegen plek buiten de stad, waar ze bovendien met de nek worden aangekeken. Spanningen tussen de dorpsbewoners en de bewoners van het asielzoekerscentrum lopen op. Niet alleen in Oude Pekela trouwens.
“Omdat het in mijn ogen geen vluchtelingencrisis was als wel een huisvestingscrisis” (Floris Alkemade)
In dezelfde periode wordt Floris Alkemade de nieuwe Rijksbouwmeester van Nederland. Vrijwel direct ziet hij het als zijn taak om vanuit architectuur met oplossingen te komen voor wat - in zijn optiek - geen vluchtelingencrisis is, maar een huisvestingscrisis. Het ging hem bovendien niet alleen om de vraag ‘waar huisvest je vluchtelingen?’, maar vooral om de vraag: hoe doe je dat? Hoe ontwerp je een onderkomen voor een vluchteling?
Evolutionary Wooden Houses (Finch) - Bron afbeelding
Platte Grond interviewde voor dit verhaal: Floris Alkemade (Rijksbouwmeester)
Elchan Koelijev (architect), Jurrian Knijtijzer (Finch), Christoffel Klap (Directeur Woningstichting Ons Doel)
Credits
Maker: Babette Rijkhoff
Host Nienke de la Rive Box
Eindredactie: René van Es
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audiomix: Faboem
3.
Het Volgende Station
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 21 oktober 2019
Het Volgende Station is...Hoog Catharijne. Een plek in Nederland waar zóveel gebeurt en gebouwd wordt dat je wel hele goede plannen moet maken om de boel draaiende te houden, de winkels open en de forensen bewegend. Dat is mogelijk, want het gebeurt. En het is ergens ook onmogelijk, want de tijd tikt altijd sneller dan de stedebouwkundige tekent. Hoe ga je ermee om als visionair, wanneer je bouwt aan een toekomst en continu wordt ingehaald door de werkelijkheid?
“Er wordt vaak gesproken over: dat waren fouten. Architectuur is fout. Maar ik vind dat te goedkoop. Het waren totaal andere inschattingen.”
In deze aflevering krijgt maker Babette Rijkhoff een rondleiding van Tjerk van Impelen door het nieuwe Hoog Catharijne. Het ontwerp van het gebied is radicaal veranderd en klaar voor de toekomst. Maar dat is niet de eerste keer, weet historicus Tim Verlaan. Ooit waren er plannen voor monorails en voor vliegende auto’s - die zijn nergens te bekennen. Maar je kunt wel met een rondvaartboot onder het Utrechtse winkelcentrum door varen. Is de toekomst klaar voor Hoog Catharijne?
Hoog Catharijne in de jaren ‘70 (foto Wim Uilenbroek)
Platte Grond interviewde voor dit verhaal: Tim Verlaan (docent historicus UVA) Tjerk van Impelen (stedebouwkundig voorlichter gemeente Utrecht) en
Siert de Vos ( directie-secretaris van stationsgebied Utrecht).
Credits
Maker: Babette Rijkhoff
Host Nienke de la Rive Box
Eindredactie: René van Es
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audiomix: Faboem
2.
Beton, Zweet en Robots
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 7 oktober 2019
Beton, Zweet en Robots is het verhaal van Berry Hendriks, die als een van de eerste mensen ter wereld met robots gebouwen print. Van beton. Dat klinkt futuristisch, maar Berry doet het gewoon. Want hij gelooft dat deze techniek de (bouw)wereld gaat veranderen. Hij is innovator, en vertrouwt op het ondernemers-instinct dat al generaties lang in zijn familie waard. Die schranderheid brengt hem naar Dubai. En naar het Hollandse Teuge, waar onlangs ‘De Vergaderfabriek’ werd geprint, een primeur in Europa.
"Uiteindelijk gaat het om techniek, en ik ben van mening dat met techniek alles wel mogelijk is.”
Vader Lambèr vraagt zich ondertussen af of de inspanningen van zijn zoon 'hun opgeld wel zullen gaan doen'. Want het is allemaal uitdagend en baanbrekend, maar levert het ook iets op? En welke rol speelt Berry in de toekomst van het familiebedrijf?
Platte Grond interviewde voor dit verhaal: Arvid Prigge, Berry Hendriks, Lambèr Hendriks en Hugo Jager.
1.
Strijd om de Toren
Luister in Apple podcasts
Luister in Spotify
Luister in Google
Gepubliceerd op
Maandag 23 september 2019
Strijd om de Toren is een verhaal over de Toren van Oud en de strijd om de nalatenschap van de beroemde architect J.J.P. Oud die hem ooit ontwierp. De toren, staande naast het World Forum in Den Haag, is een van de mooiste en tegelijk minst functionele wolkenkrabbers van Nederland. Hij staat er nog altijd, maar staat meer leeg dan dat er gebruik van wordt gemaakt.
“Nou dat is een drama waar je een opera over kunt schrijven.”
In de schaduw van dat unieke driehoekige gebouw, broeide lang een conflict over de erfenis van een ‘s Neerlands beroemdste architecten. En anno 2019 is er weer gekibbel. Weer strijd om de toren. Dit keer staat er iets op het spel dat van belang is voor alle architecten van Nederland. Wat ging er mis?
Platte Grond interviewde voor dit verhaal: Wytze Patijn, Eric Vreedenburgh, Tim de Boer.
