Als reactie op de wederopbouw ontstonden in de jaren ’70 en ’80 in Nederland nieuwe wijken, waarin hoge flats plaats maakten voor kleine woonerven, en lange rechte straten voor kleine, kronkelige weggetjes. Een structuur die ook sterk doet denken aan een doorgesneden bloemkool. Deze wijken werden lange tijd weggezet als saai en truttig. Maar is dat terecht?

”De wederopbouwarchitectuur was zielloos”, vertelt architectuurhistoricus Jaap Evert Abrahamse. “Het was niet leefbaar, het was anti-stedelijk, er was niets te doen, het was saai, het was uniform, en er waren allemaal verhalen van flat-neuroses dat er mensen uit het raam sprongen van ellende. Dat is volgens mij niet waar, maar dat werd wel verteld.”

En dus was daar de tegenreactie: het moest allemaal kleinschaliger, dorpser, en menselijker, met als een van de resultaten: de zogeheten bloemkoolwijk.

“Ze wilden de geschiedenis terugbrengen in de stedebouw. En ze wilden af van die grootschalige, industriële, uniforme woningbouw.”

Maar: de wat knusse, soms verborgen wijken is door een aantal architecten steevast weggezet als ‘nieuwe truttigheid’...Is die kritiek terecht of zitten er misschien wijken tussen die het zelfs verdienen om tot erfgoed te worden bestempeld?

Luister naar dit verhaal van Chris Bajema over de bloemkoolwijk ‘De Clusterwoningen’ in Doorwerth (gemeente Renkum) - de verborgen parel die hij ontdekte - en waarin hij pardoes verdwaalde.

Credits

Maker: Chris Bajema
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem

Voor sommige Nederlanders voelt het vreemd om van een moskee Nederlands erfgoed te maken, of is het zelfs een gebouw dat wantrouwen oproept. Hoe anders was dat bij de Yunus Emre moskee in de jaren ‘70.  

Mariëtte Heres maakte een verhaal over hoe deze moskee met de hulp van de hele gemeenschap tot stand kwam en zelfs de trots van Almelo werd. En over hoe de toekomst ervan nu toch weer onzeker is.

Met het aanwijzen van monumenten uit de periode 1965 - 1990 ligt het voor de hand te kijken naar het erfgoed van de vele arbeidsmigranten die in deze jaren naar Nederland kwamen. Nederland telt vele duizenden rijksmonumenten. Maar tot nu toe is ons cultureel erfgoed nog niet erg inclusief.

…voor mij zou dat betekenen dat we respect moeten tonen voor die eerste generatie moslims die met veel pijn en moeite hier hun moskeeën hebben opgericht en daar nog steeds een bepaalde trots uit halen. En dat is ook onderdeel van ons erfgoed. (Eric Roose)

De tienduizenden gastarbeiders die naar Nederland kwamen om te werken zouden tijdelijk arbeid verrichten, maar ze bleven en ze vestigden zich in Nederland. Velen van hen waren moslim en zochten een plek om ook hier in Nederland hun religie te kunnen beoefenen.

Die plek zou er komen, met hulp uit onverwachte hoek en ondanks alle weerstand. Luister naar de unieke en inspirerende ontstaansgeschiedenis van de Yunus Emre Moskee in Almelo.

Credits

Maker: Mariëtte Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem

De spanning en angst uit de Koude Oorlog zijn terug van nooit helemaal weggeweest. Althans, wie het nieuws volgt over de oorlog in Oekraïne en de nucleaire dreigementen van Putin hoort, zou dat kunnen concluderen. Het toeval wil dat Nederland zich juist nu buigt over de vraag: wat te doen met een groot aantal atoombunkers en schuilkelders uit de Koude Oorlog periode?

Moeten we deze bunkers misschien toch weer operationeel maken, zodat we Nederland kunnen beschermen tegen een aanval met kernwapens?  Kun je je überhaupt beschermen tegen een atoomaanval? Bestaan er nog plekken in Nederland waar je terecht kunt als de hel losbarst?

“We zijn er steeds van uitgegaan dat dit niet meer zou kunnen gebeuren, maar het kan nog steeds. (…) Het is geen leuke boodschap, maar je moet rekening houden met de dingen waar je eigenlijk liever niet over nadenkt.” (Joris Voorhoeve)

Michiel, de maker van dit verhaal, brengt samen met kunstenaar en koude-oorlog expert Kees van Leeuwen een middag door in een ‘Noodzetel’ in Den Haag en ontdekt de bizarre wereld die schuilgaat onder meters dik beton.

We horen oud-minster van Defensie Joris Voorhoeve, die al tijden waarschuwt voor teveel optimisme als het gaat over de nucleaire dreiging.

En tot slot spreekt Michiel met Raphaël Smid, iemand die veel weet over ‘Bescherming Bevolking’, een afgesloten hoofdstuk uit de geschiedenis waarvan sommigen, waaronder Joris Voorhoeve, zeggen: dit is actueler dan ooit.

Credits

Maker: Michiel van Poelgeest
Host: Nienke de la Rive Box
Muziek & Montage: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem

Wat als je een moeilijk persoon bent in de omgang, maar wel vooruitstrevend in je ideeën? Wat als je een filosofie hebt waarin natuur, stad en mens in balans zijn, maar niemand naar je luistert? Wat als je plannen voor duizend jaar maakt, maar de tijd je vijand wordt? Dat waren de uitdagingen van Louis Le Roy, beter bekend als De Wilde Tuinman.

In dit verhaal duiken we in de wereld van Le Roy, die in de jaren ‘70 met zijn ideeën onze manier van naar de natuur kijken volledig op zijn kop zette. Het moest allemaal wilder, organischer en minder geordend.

Maar Nederland is een land van regels. Onze drooggemalen polders blinken uit in strakke, langgerekte akkers en in onze voortuintjes winnen de tegels het vaak van het groen. Le Roy en ‘Nederland’ botsten dus geregeld, weet ook architect Rob Hendriks, die met hem samenwerkte.

“Bepaalde dingen zag hij al heel vroeg. In zijn boek Natuur Uitschakelen Natuur Inschakelen staan dingen die helaas vandaag de dag nog steeds super-actueel zijn, en waar we maar weinig van hebben geleerd.”

Kunnen we nu misschien alsnog iets met de ideeën van le Roy? Kunnen we zijn gedachtengoed levend houden voor toekomstige generaties? Nienke de la Rive Box bezocht de plek waar vrijwilligers dagelijks werken aan de bouw van een ecokathedraal, die zij waarschijnlijk nooit zelf zullen voltooien.

Credits

Maker & Host: Nienke de la Rive Box
Muziek & Montage: Michiel van Poelgeest
Nagesprek met: Anita Blom
Audio mix: Faboem

Als er nieuwe windturbines worden neergezet in Nederland is er bijna altijd discussie over. Regelmatig verschijnen er berichten in de media over mensen die fel tegen de komst van windturbines zijn, of het nu op land is, of op zee.

Mensen zijn vaak vóór schone energie maar niet in de buurt van hun leefomgeving. Je zou kunnen stellen dat we een ambivalente houding hebben ten aanzien van windenergie. 

Maar in het verhaal Tegenwind gaat het niet over de tegenstanders van windmolens en -turbines, maar over mensen die lyrisch zijn over windenergie. Volgens hen zijn windturbines zelfs potentieel erfgoed. Misschien wel juist omdat er zo veel maatschappelijk verzet tegen is.

“…over vijf jaar zullen er op allerlei plekken, zeker waar je het niet gedacht had, windmolens verrijzen. Zonder dat daar maar ook een overheidsbeleid, of wat dan ook, aan te pas komt.” (Chris Westra in 1972)

We spreken onder andere met Chris Westra, windenergie pionier: hij stond in de jaren ‘70 aan de wieg van de windturbine. Onlangs publiceerde hij het boek: Zet ze maar op zee. Die kant lijkt het ook op te gaan met de moderne turbines.

Christian Pfeiffer, derde generatie molenaar, weet dat windmolens altijd hebben moeten vechten voor hun plek in

het Nederlandse landschap. De meesten verloren overigens die strijd. Verdwijnt straks ook de moderne turbine voorgoed uit de polder? Of verdienen sommige van hen een plek voor de eeuwigheid?

Credits

Maker: René van Es
Host: Nienke de la Rive Box
Nagesprek met: Anita Blom
Muziek: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem

Het verhaal Bruut Bemind speelt zich af in en rond het stadhuis van Terneuzen. Deze ‘ark van beton’ maakt nogal wat tongen los in Zeeland. Het brutalistische gebouw is daarmee een goed voorbeeld van de discussie die gevoerd wordt rondom jong erfgoed. En het laat zien dat we het moeilijk vinden om gebouwen te zien als erfgoed, als ze nog maar een paar decennia oud zijn.

“Ik vind het niet mooi. Omdat het heel grijs is en heel somber en als het regent zie je allemaal van die rare, natte plekken.”

Sinds de komst van het stadhuis, in 1972, roept het gebouw al weerstand op. Veel Terneuzenaren vinden het lelijk. Gebouwenfan Martjan Kuit en Burgemeester Erik van Merrienboer proberen de stad enthousiast te krijgen voor het stadhuis. Ze zouden graag zien dat het de status van rijksmonument krijgt. Maar voor de Terneuzenaren is de liefde voor het grauwe gebouw allerminst vanzelfsprekend. Dit roept de vraag op: Moet je van een gebouw houden om het te behouden?

Post65 gebouwen, gebouwen uit de periode 1965 en 1990, zijn lang niet altijd geliefd…is dat terecht? Of zijn ze onbegrepen? 

Nieuw in seizoen 3

Een nieuw, verdiepend onderdeel van Platte Grond in seizoen 3 is: het nagesprek. Na afloop van het verhaal bespreekt Nienke de inhoud met dé post-65 expert van Nederland: Anita Blom.

Credits

Maker: Mariette Heres
Host: Nienke de la Rive Box
Nagesprek met: Anita Blom
Muziek & montage: Michiel van Poelgeest
Audio mix: Faboem